Ostrze ironii. Modernizm w cieniu monarchii habsburskiej
Trudno znaleźć dziś w świecie zachodnim krytyka literackiego, którego każda kolejna książka okazywałaby się pozycją tak opiniotwórczą, jak teksty Marjorie Perloff. Jej monografie pozwalają zrozumieć rodowód, rozwój i znaczenie ogromnych połaci literatury – od wczesnego modernizmu po współczesność.
Badaczka śledzi zarówno źródła, jak i ewolucję szeroko pojętej literatury modernistycznej. W Ostrzu ironii, swojej najnowszej książce, przywraca pamięć o nieco zaniedbanej, lecz niesłychanie ważnej formacji europejskich twórców. Przybliża sześciu pisarzy, których łączy doświadczenie rozpadu monarchii austro-węgierskiej: Karla Krausa, Josepha Rotha, Roberta Musila, Eliasa Canettiego, Paula Celana i Ludwiga Wittgensteina.
Bohaterowie Perloff pochodzą z wielokulturowych społeczności, zwykle z peryferii dawnej monarchii. W państwie powstałym na jej gruzach bywają postrzegani jako obcy. W ich wypadku ironia nie jest wyłącznie cechą stylu, to zarazem forma obrony i subtelne narzędzie poznania gwałtownie zmieniającego się świata.
Dofinansowano ze środków Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego pochodzących z Funduszu Promocji Kultury.
Patroni
Dziś, gdy Wiedeń znów jest doskonale prosperującą i elegancką stolicą, przyciągającą publiczność całego świata wspaniałą tradycją muzyczną, słynnymi zabytkami architektury barokowej i secesyjnej oraz swym wyjątkowym dziedzictwem literackim, najwyższa pora ponownie przemyśleć austromodernistyczny etos postimperium, w osobliwy sposób zwiastujący mrok i cynizm – ale też żywy humor – naszej wyzbytej złudzeń kultury XXI stulecia.
Ponad ćwierć wieku od śmierci Thomasa Bernharda, w osobach takich pisarek jak Elfriede Jelinek czy Marlene Streeruwitz, literatura austriacka kontynuuje ową prześwietną, skrajnie ironiczną tradycję, u której źródeł stoją bohaterowie książki Perloff.
Recenzje
Obok przejrzystych interpretacji znajdzie się [...] sporo wiadomości historycznych i biograficznych. Bez trudu przenosimy się z poziomu komentarza na poziom informacyjny. [...] Mocną stroną jest także eksplikacja dzieł na podstawie konkretnych scen i cytatów; to dobra szkoła czytania, uciekająca od ogólników.
Ten zbiór szkiców cesarzowej amerykańskiej krytyki literackiej Marjorie Perloff czyta się z wielkim przejęciem. A to dlatego, że ciekawie łączy ona opowieści o losach z odkrywczym obrazem twórczości pisarzy związanych z Austro-Węgrami.
Na przekór skostniałym, klasycznym odczytaniom i pośród wielu wykluczających się tropów autorka Ostrza ironii próbuje odnaleźć zupełnie świeżą, choć racjonalną i hermeneutyczną, schodzącą często w głąb języka i słowa, interpretację.
W tym zbiorze szkiców Perloff z właściwym sobie polotem opisuje zjawisko, które sama ochrzciła mianem austromodernizmu, na który składają się dzieła specyficznej, zróżnicowanej formacji pisarzy, tworzących w cieniu rozpadu monarchii habsburskiej – świata, który ich ukształtował i który na ich oczach odszedł w przeszłość.
Ostrze ironii łączy w sobie ostrożne uogólnienia, świetne, pełne anegdot szkice biograficzne i odkrywcze interpretacje, w których nie zatraca się wyjątkowość żadnego z bohaterów. Przynosi fascynujący wizerunek epok, sugestywny obraz wielojęzycznej, wielowyznaniowej i wielokulturowej monarchii habsburskiej przełomu wieków oraz subtelny opis tego wyjątkowego fenomenu- pluralistycznej kultury, która rozkwitła na gruzach mitycznej Cekanii.
Zobacz także
O stylu późnym. Muzyka i literatura pod prąd
Edward W. Said, jeden z najwybitniejszych intelektualistów XX wieku, prowadził w latach dziewięćdziesiątych seminarium poświęcone ostatnim dziełom wielkich muzyków i pisarzy – dziełom pod wieloma względami zaskakującym.
Demon ruchu, duch czasu, widma miejsc. Fantastyczny Grabiński i jego świat
Sto trzydzieści lat temu w miasteczku pod Lwowem urodził się pisarz, którego przeznaczeniem była egzystencja w cieniu i na pograniczach: w cieniu grozy i śmierci, na pograniczu jawy i snu.
