Polski esej literacki. Antologia
Uprawiany co najmniej od czasów Montaigne'a, esej stał się w XX wieku jednym z najważniejszych gatunków literackich, równie istotnym jak wiersz liryczny, poemat czy powieść. Sięgali po niego także najwybitniejsi pisarze polscy: Witold Gombrowicz, Zbigniew Herbert, Czesław Miłosz, Jerzy Stempowski. Grunt pod ich dokonania przygotowali twórcy wcześniejszego stulecia, m.in. Aleksander Świętochowski, Wiktor Gomulicki, Zenon Przesmycki (Miriam). Oczywiście korzenie eseju w polszczyźnie sięgają głębiej. Jak głęboko? To zależy od przyjętej definicji gatunku.
Antologia w opracowaniu Jana Tomkowskiego przedstawia historię polskiej eseistyki od późnego romantyzmu po współczesność. Wyborowi tekstów czterdziestu wybitnych polskich autorów, począwszy od Cypriana Kamila Norwida, a skończywszy na Jarosławie Marku Rymkiewiczu, towarzyszą obszerne biogramy oraz skrupulatne komentarze.
Zgodnie z intencją Tomkowskiego esej jest tu postrzegany jako dzieło literackie, a nie forma publicystyki.
Recenzje
[Polski esej literacki] jest […] chyba jedną z najbardziej wartościowych publikacji w ostatnim czasie – nie tyle do jednorazowego szybkiego przeczytania, ile wielokrotnego powracania do wybranych jej części.
[Antologię] można czytać losowo niczym księgę cytatów, zarówno dla stylu, jak i dla treści.
W pokaźnym, liczącym ponad 1000 stronic tomie możemy prześledzić rozwój i ewolucję tego gatunku w rodzimej literaturze na przestrzeni niemal 140 lat.
Tę antologię trzeba po prostu mieć na półce swojej biblioteki.
Tomkowski zaproponował czytelnikom antologię wszechstronną, sporządzoną według starannej filologicznej miary, aby przypomnieć i w pewnym sensie zachować półtorawiekowy dorobek polskiego eseju.
Esej jest jak odpowiedź na pytanie, które zamiast How are you? zadają Rosjanie: Czym żyjesz?. Esej to przyjaciel, który na długim spacerze opowiada ci, gdzie był, co przeczytał i co przeżył, chwilami przy tym milknąc, wtrącając dygresje, na moment zmieniając temat.
Zobacz także
Wybór poezji
Po dwudziestu latach od Nagrody Nobla popularność dzieła Wisławy Szymborskiej wcale nie słabnie.
Wybór poezji
Biografię Tadeusza Różewicza można opowiedzieć na dwa sposoby: albo w trybie bezosobowej, encyklopedycznej informacji, albo przyjmując założenie, że mamy do czynienia z kreacją, która stanowi pewien wymiar twórczości artystycznej.
Oda w poezji polskiej. Antologia
Antologia w serii Biblioteka Narodowa zawiera bogaty i zróżnicowany materiał, mający na celu ukazanie zarówno ciągłości, jak i licznych przemian, którym gatunek podlegał na przestrzeni swojej wielowiekowej historii.
