Pożegnanie jesieni
Pożegnanie jesieni to rzecz brawurowa i niepozbawiona literackiej urody, jednak stanowiąca dla czytelnika pewne wyzwanie. Jak to zwykle bywa w powieściach, w których najważniejsze są idee, fabuła ustępuje tu często miejsca dyskursowi, opisy – rozmowie czy przemyśleniom. I to z nich dowiadujemy się najwięcej o głównych bohaterach utworu: Atanazym Bazakbalu – młodym dekadencie-indywidualiście, dręczonym pytaniami o własną tożsamość; Heli Bertz – cierpiącej na depresję wyznawczyni Schopenhauera, usiłującej kilkakrotnie popełnić samobójstwo; Sajetanie Tempem – bolszewizującym poecie w przeszłości sięgającym po narkotyki, a obecnie przygotowującym rewolucję niwelistyczną.
Całość składa się na wizję zdecydowanie pesymistyczną. Witkacy wieszczy koniec starego świata, a o nowym nie ma do powiedzenia wiele dobrego.
W ostatnich latach powieści Witkacego doczekały się zaskakującego uwspółcześnienia. Gdy dla pierwszych czytelników były dowodem anachronizmu na tle powieści modernistycznej, to dzisiejsi czytelnicy skłonni są widzieć w nich prekursorstwo wobec… postmodernizmu.
